روزه تادیبروزه تأديب ازروايات گرفته شده است. روزه تأديب در واقع روزه شرعی نيست. از اين عنوان در باب صوم سخن رفته است. ۱ - معنای روزه تأديبروزه تأديب خودداری از مفطرات، در روز ماه رمضان بدون نیت روزه، جهت رعايت احترام يا تمرین. در مواردی که شخص به جهت عذری نتوانسته از اول وقت روزه بگيرد، بقيّه روز را به جهت رعايت حرمت ماه رمضان از مفطرات امساک می‌کند. ۲ - موارد استحباب روزه تأديبروزه تأديب در موارد زير مستحب است: ۱. مسافری که در ماه رمضان، بعد از ظهر به وطن يا جايی که می‌خواهد ده روز بماند رسيده و يا قبل از ظهر رسيده ولی در سفر افطار کرده است. ۲. بيماری که پيش از ظهر خوب شده و در حال بيماری افطار کرده و يا بعد از ظهر بهبود يافته است، خواه افطار کرده يا نکرده باشد. ۳. حائض يا نفساء که در بين روز پاک شده است. ۴. کافری که در روز ماه رمضان مسلمان شده است. ۵. کودکی که در روز ماه رمضان بالغ شده است. ۶. ديوانه‌ای که در روز ماه رمضان عاقل شده است. ۷. بيهوشی که در بين روز به هوش آمده است. ۳ - احکام روزه تأديبدر همه موارد ياد شده، امساک از مفطرات در باقی مانده روز مستحب است. تمرین دادن کودک بر روزه، به خود داری از مفطرات در بخشی از روز ماه رمضان به مقدار توان او، در حکم، ملحق به روزه تأديب است. [۳]
مفاتيح الشرائع ج۱، ص۲۸۴.
۳.۱ - وجوب امساک تادباًعلاوه بر مواردی که پرهیز از مفطرات روزه برای رعایت احترام ماه مبارک رمضان مستحب است در مواردی امساک به منظور ادب، واجب است. ۳.۱.۱ - یوم الشکاگر در یوم الشک (روزی که معلوم نیست آخر ماه شعبان است یا اول ماه رمضان) تصمیم بر افطار (و روزه نبودن) داشته باشد، سپس در بین روز معلوم شود که از ماه رمضان است، پس اگر کاری که روزه را باطل می‌کند، انجام داده باشد یا آن‌که بعد از ظهر مطلب روشن شود هرچند مفطری انجام نداده باشد، واجب است تادّباً تا مغرب امساک کند و قضای آن را هم بگیرد و اگر قبل از ظهر روشن شود و کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد، باید نیّت روزه کند و مجزی است. ۳.۱.۲ - جنب که از خواب دوم تا صبح بیدار نشده استکسی که در شب ماه رمضان جنب شده، اگر احتمال می‌دهد که بیدار شود، می‌تواند قبل از غسل کردن بخوابد، حتی بعد از آن‌که یک بار یا دو بار بلکه بیشتر بیدار شده (بازهم می‌تواند بخوابد) مخصوصاً اگر به بیدار شدن عادت داشته باشد، بنا بر این خوابیدنش حرام نیست، اگر چه احتیاط (استحبابی) شدید ترک خواب دوم و بالاتر از آن است.... و کسی که محتلم شده، اگر بیدار شود و دوباره بخوابد (اگر تا صبح بیدار نشود، ترک احتیاط سزاوار نیست، به این ترتیب که آن روز را روزه بگیرد و قضا هم بکند، اگر چه بنابر اقوی روزه او صحیح است) ولی اگر بیدار شد و بار دوم خوابید تا اینکه سپیده صبح طلوع کرد، روزه‌اش باطل است و باید آن روز را تادّباً از انجام مبطلات خودداری نماید و قضا هم بکند.» [۵]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۲۹۹، کتاب الصوم، القول فیما یجب الاجتناب عنه، مسالة ۱۱.
۴ - پانویس۵ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۱۸۲-۱۸۳. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |